Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΔΑΧΗ (1942)

     Η τελευταία διδαχή (1942)

• Πεινάω Δάσκαλε.

# Πεινώ κι εγώ μαζί σου.

Την πείνα κάνε τη τροφή για την ψυχή σου.
Να σε ψηλώσω δεν το μπόρεσα
ούτε να σε παχύνω.
Δεν πρόκαμα το Μπόι να υψώσω,
τα Σύρματα ν΄ανοίξω.
Να σ΄ενθαρρύνω.
Συγγνώμη μαθητή μου.
Κοίτα το τρένο πού΄φτασε
ταξίδι να μας πάει.
Σήκω και φόρα το, το μπλε σου το σακάκι
και μην ξεχάσεις το σακί με τ΄αυτοκινητάκι. 

• Θα΄ναι καλύτερα εκεί;

# Ετούτο δεν το ξέρω. 

• Συρματοπλέγματα και πάλι;

# Θα παίζουμε μαζί, απ΄όλους φυλαγμένοι. 

• Για όλα έχεις άποψη ωραιοποιημένη!  

Ρώτα διακόσια εδώ παιδιά αν έτσι τους αρέσει!

Στα γκέτο των Ναζί να ζουν… 

φυτοζωούνε και φοβοζωούν.

Τι μας μαθαίνεις Δάσκαλε με τούτο το ταξίδι; 

Για πού ο πηγαιμός;

Και το Θεριό γιατί σφυρίζει;

Πού πάμε σε ρωτώ! με τούτα τα καλούδια;

Κουράστηκε το χέρι μου το σάκο να κρατάει 

και τα παπούτσια σφίγγουνε, το παντελόνι πέφτει.

# Αδυνατίσαμ΄ όλοι μας, συγχώρεσέ με Chatzkel.
Τον χρόνο πες τον Κλέφτη… 

• Μα ο Elaijax μας κλέβει τη μπομπότα!

Τότε βαριά ακούστηκε του Γερμανού η μπότα
με σεβασμό χτυπάει προσοχή μπροστά στο Janus Korczak
και σιγομουρμουρίζει στον Γιατρό
τον Δάσκαλο κι Ορφανοτρόφο:
«Αντιστασιακός κι εγώ, μεγάλος θαυμαστής σας.
Ξανασκεφτείτε το καλά στο τρένο να μην μπείτε.
Όλα έχουν ρυθμιστεί.
Τιμήστε το μετάλλιο, φυγέτε από δω πέρα
Και πίσω πάλι στη ζωή ριχτείτε.
Πόσα παιδιά σας λαχταρούν, πόση ελπίδα έχουν!
Γιατρέψτε τα, διδάξτε τα, στο πλάι τους σταθείτε.
Για την Τρεμπλίνκα προορίζονται αυτά,
στρατόπεδο θανάτου. Κι εσείς μαζί, αν ανεβείτε.»
O Γιάνους σιωπηλός τηρεί όσα διδάσκει.
Σφίγγει τη χούφτα του μικρού
και με χαμόγελο πλατύ στο τσούρμο νεύμα κάνει να ανεβούν.
Θανάτου τρένο αναχωρεί.
Ο Κόρτσακ κοίταζε από το κουπέ του έξω
… ώρα που μούχρωνε με μωβ το τελευταίο δείλι.
Φοβότανε κι αυτός, το ίδιο μ΄όλους λυπημένος.
Δεν το κατάλαβε κανείς. 

• Πονάμε Δάσκαλε

# Πονώ κι εγώ μαζί σας. Πολύ δε θα κρατήσει. 

• Τα μάτια τσούζουνε, φωνάζανε εκείνα.

# Πολύ δε θα κρατήσει, χαμογέλασε και πάλι.
Ο Αργυρός Σταυρός σε χρόνια βροχή σκουριάζει.

Έκλεισε το βιβλίο και ταξίδεψε στους μαθητές της.

Σκέψεις, εικόνες, αμηχανία, σιωπή.
Ένα χάσμα γέμιζε με τα ανείπωτα.
Η αποσυμπίεση σε παρόντα χρόνο γλυκύτητα απαιτεί.
«Δεν ξέρω αν σε δοκιμασία σκληρή θα έκανα το σωστό για σας.
Δύσκολο δεν είναι να κάνεις το σωστό. Δύσκολο είναι να το ξέρεις.
Αν νέα μάτια αντικρύσουν τα παλιά πεπραγμένα
ίσως Δάσκαλοι αναστηθούν, ίσως Δάσκαλοι ξαναγεννηθούν.»

Ένα κυνικό κουδούνι διαλύει ξάφνου τη Μαγεία.

   Η συμμετοχή μου στο 21ο συμπόσιο ποίησης της πάνγλυκης Αριστέας.

ΓΙΑΝΟΥΣ ΚΟΡΤΣΑΚ ένας ιδιαίτερος πολυσχιδής.

Ψάχναμε με την αγαπημένη μου συναδέλφισσα θεατρικό για τη λήξη της χρονιάς. Μου πρότεινε τον άγνωστο σε εμένα τότε Ματία τον 1ο του Γιάννους Κόρτσακ υπό τη διασκευή της Άλκης Ζέη. Απόλαυση! Κάπως έτσι τυχαία έμαθα γι΄αυτόν τον Τιτάνα Δάσκαλο που ως σήμερα με καθοδηγεί και αέναα με στοχοπροσηλώνει. Και κάθε φορά με καθηλώνει στην ασημαντότητά μου.

Δεν ήταν που σπούδασε όσα χωράει ο νους και η ζωή (γιατρός, δημοσιογράφος, αξιωματικός, εξέχων εκπαιδευτικός, συγγραφέας (πχ "το Δικαίωμα του παιδιού στον σεβασμό"), εκδότης παιδαγωγικών συγγραμάτων, ακτιβιστής). Δεν είναι μόνο που υπήρξε υπηρέτης της ελευθεριακής παιδαγωγικής και άφησε τα ίχνη του στη Μοντεσοριανή σχολή, στους Πεσταλότσι και Πιαζέ. Δεν είναι μόνο που με τη στάση του - έξω από διδακτικά δόγματα - συνέβαλε στη σύνταξη της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΟΗΕ 1989).

Δεν είναι μόνο που αρνήθηκε να κάνει δική του οικογένεια υπηρετώντας το ευρύτερο παιδικό φάσμα. Ούτε είναι που το περισσότερο μέρος της ζωής του το πέρασε Δάσκαλος τριών ορφανοτροφείων που είχαν το δικό τους λαϊκό δικαστήριο για να επιλύουν μόνα τις διαφορές τους και συνέτασσαν μόνα τα εβδομαδιαία τους καθήκοντα με άξονα την ισότητα και το σεβασμό.
  

Δεν είναι μόνο που αρνήθηκε να σώσει τη ζωή του τρεις φορές.

"... Πριν εισβάλουν οι Ναζί στην Πολωνία, ο Janusz Korczak σχεδίαζε να μετακομίσει στην Παλαιστίνη. Εκείνη την εποχή εργαζόταν ως διευθυντής ενός ορφανοτροφείου και δεν μπορούσε να αφήσει μόνα τους τα παιδιά που βρίσκονταν υπό την προστασία του στην Βαρσοβία. Τελικά, αποφάσισε να μείνει μαζί με τα παιδιά και να αντιμετωπίσουν μαζί την δύσκολη κατάσταση που ερχόταν.

Το 1942, όταν οι Ναζί άρχισαν να δολοφονούν Εβραίους που ζούσαν στα γκέτο της Βαρσοβίας, είχε μια δεύτερη ευκαιρία να σώσει την ζωή του. Αλλά όταν του δόθηκε η ευκαιρία να φύγει, αρνήθηκε να την πάρει.

Η ιστορία λέει, ότι για μια ακόμη φορά αρνήθηκε να αφήσει τα ορφανά του, όταν όλα κινδύνευαν να μπουν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ένας από τους αξιωματικούς των SS αναγνώρισε το συγγραφέα και τον ρώτησε:

– “Εσύ είσαι αυτός που έγραψε το “Βασιλιάς Ματίας Α”; Το διάβασα, όταν ήμουν παιδί. Μπράβο. Μπορείτε να φύγετε.”

– “Τι θα γίνει με τα παιδιά;”

– “Τα παιδιά θα μείνουν εδώ, αλλά εσείς μπορείτε να φύγετε τώρα.”

 

 – “Κάνετε λάθος δεν μπορώ απλά να φύγω. Δεν είναι όλοι οι άντρες κακοί άνθρωποι.”

Είναι ΚΑΙ που ζύγιζε τα παιδιά του κάθε εβδομάδα και σημείωναν μαζί ύψος και βάρος, είναι που όλα γελούσαν χαρούμενα μη νιώθοντας καμία ορφάνια. 

 

 

Είναι ΚΑΙ που τα σαββατοκύριακα διασκέδαζαν με τραγούδια κι ακορντεόν.

Είναι ΚΑΙ που στο ύστατο ταξίδι για την μαζική τους εξόντωση ζήτησε από τα 198 του παιδιά να φορέσουν την επίσημή τους στολή και να πάρουν ένα παιχνιδάκι μαζί, το καθένα στον σάκο του.

Είναι αυτός που πείνασε και κρύωνε μαζί τους, ίσως και λίγο παραπάνω.

...Και μια δοξασία (;) τον θέλει, στην αποβάθρα για το τελευταίο τρένο να κρατάει ένα πιτσιρίκο από το χέρι καθ΄όλη την αναμονή.

ΚΑΙ πιο πολύ για την τελευταία του σημείωση στο προσωπικό του ημερολόγιο πριν το θάλαμο αερίων: "γιατί το κάνω αυτό; για να νιώσουν μια στάλα λιγότερο φόβο. Γι΄αυτό το κάνω".

Με την απολύτως φτωχή ποιητική μου έκφραση προσπάθησα να αποδώσω όσο πιστότερα μπορούσα αυτό τον Δάσκαλο, Γιατρό κι Ορφανοτρόφο τις δυο τελευταίες μέρες της ζωής του - κάπως, όσο, γιατί οι παιδαγωγικές μας σχολές τον παρέκαμπταν πάντα και δυστυχώς τον αγνοούμε. Σε όλες τις βαθμίδες της εκπ/σης η Ιστορία αναφέρει τους άπαντες ρευματοποιούς σύντομα και ξερά με δυο λεζάντες και με το ζόρι.

Αριστέα σε ευχαριστώ που με τον διαγωνισμό σου με έκανες να τον ξαναθυμηθώ! Έπαιζα ανάμεσα σε δασκάλα της Κέλερ και κρυφό σχολειό. Κέρδισε επάξια ο Γιάνους. Τον χρειάζεται πίσω η εποχή μας. Χρειαζόμουν μια επανάληψή του κι εγώ.

Όλους σας ευχαριστώ. 

-αννετά...κι